Sual: Nikah nasıl kıyılır? CEVAP Nikah şöyle kıyılır:
Nikah yapacak efendi, önce zevcenin adını, Mesela Fatıma bint-i Ahmed yazar.
Sonra zevcenin vekilini, Mesela Ali bin Zeyd yazar.
Sonra iki erkek şahidin adını yazar. Sonra zevcin adını, Mesela Ömer bin Hüseyin diye yazar.
Sonra, zevc yoksa zevcin vekilinin adını yazar.
Sonra, iki tarafa sorarak, uyuştukları mehr-i müecceli ve mehr-i muacceli yazar.
Sonra, istigfar okur. Euzü Besmele okur. (Elhamdü lillahillezi zevvecel ervaha bil eşbah ve ehallennikaha ve harremessifah. Vessalatü vesselamü ala resulina Muhammedinillezi beyyene-l-harame ve-l-mubah ve ala Alihi ve Eshabi-hillezine hüm ehlüssalahi velfelah) der.
Euzü Besmele çekip, Nur suresinin otuzikinci âyetini okur. (Sadakallahülazim) deyip, kale Resulullah, (En-nikahü sünneti femen ragibe an sünneti feleyse minni) sadaka Resulullah. (Bismillahi ve ala sünnet-i resulillah).
Sonra zevcenin vekiline dönüp:
(Allahü teâlânın emri ve Peygamber efendimizin sünneti ile ve amelde mezhebimizin imamı, imam-ı a’zam Ebu Hanife hazretlerinin ictihadı ile ve hazır olan Müslümanların şehadetleri ile, vekili olduğun Fatıma bint-i Ahmedi, şu kadar altın mehr-i müeccel ve şu kadar altın muaccel ile, talibi olan Ömer bin Hüseyine tezvice, vekaletin hasebi ile, verdin mi?) der.
Sonra zevcin vekiline dönüp, yine (Bismillahi ve ala)dan başlayıp okur. Sen dahi, Fatıma bint-i Ahmedi, şu kadar altın mehr-i müeccel ve aralarında malum olan mehr-i muaccel ile, vekili olduğun Ömer bin Hüseyine, vekaletin hasebi ile, aldın mı?) der.
[Zevcin kendisi varsa, bunları kendisine sorar.]
Her ikisine üçer kere sorar ve cevap alır. Ben dahi akd-i nikah ettim der. Sonra, şu duayı okur:
(Allahümmecal hazel akte meymunen mubareken vecal beyne-hüma ülfeten ve mehabbeten ve karara ve la tecal beyne-hüma nefreten ve fitneten ve firara. Allahümme ellif beynehüma kema ellefte beyne Ademe ve Havva. Ve kema ellefte beyne Muhammedin ve Hadice-tel-kübra ve Aişe-te ümm-il müminine . Ve beyne Aliyyin ve Fatıma-tez-zehra. Allahümme ati le-hüma evladen salihan ve ömren tavilen ve rızkan vasian. Rabbena heb lena min ezvacina ve zürriyatina kurrete ayünin vecalna lil müttekine imama. Rabbena atina fiddünya haseneten ve fil ahireti haseneten ve kına azabennar. Sübhane rabbike rabbilızzeti amma yesıfun ve selamün alel mürselin velhamdülillahi rabbilalemin el fatiha).
Nikâhta vekâlet
Sual: Bir kız, kendisini evlendirecek kimseye nasıl vekâlet verir ve vekilde aranan vasıflar nelerdir? CEVAP
(Beni falancayla evlendirmek üzere seni vekil ettim) der. Yahut gerektiğinde, vekilin de başkasına vekâlet verebilmesi için, (Beni falancayla evlendirmek ve dilediğin şekilde hareket etmek üzere seni umumi vekil ettim) der.
Vekâlet vermekte ve vekilde aranan şartlar şunlardır:
1- Vekilin Müslüman, akıl ve temyiz edici [iyiyi kötüden ayırabilecek özelliğe sahip] olması şarttır. Büluğa ermesi ve erkek olması şart değildir. Mesela on yaşındaki bir kız çocuğu vekil olabilir.
2- Şahitlerin olduğu gibi, vekil yapılacak kimsenin de, evlenecek kızı veya kadını tanıması lazımdır.
3- Vekâlet telefonla, mektupla, maille verilebilir. Vekil yaparken şahide lüzum yoktur. Şahit olursa iyi olur.
4- Bir kimse iki tarafın da, velisi veya vekili olabilir. Hem kızın, hem de erkeğin vekili veya velisi olabilir.
5- Bir kimse, birinin velisi iken, ötekine vekil olabilir. Mesela kızın vekili, oğlanın velisi olabildiği gibi, kızın velisi, oğlanın da vekili olabilir.
6- Bir kimse, bir taraftan asil, diğer taraftan veli olabilir. Mesela nikâhlanacak oğlan, kızın velisi olabilir. Evlenecek erkek, kızın vekâletini alarak, şahitler huzurunda nikâh kıyabilir.
7- Baliğ olmayan çocuğu, velilerinden yakın olanı nikâhlar. Veli, Hanefi hariç, üç mezhepte babadır. Baba yoksa, babanın babası ve onun babasıdır. Bunlardan sonra, erkek kardeştir. Bundan sonra, erkek kardeş oğlu, sonra onun oğludur. Sonra amca, sonra amcaoğlu ve onun oğludur.
8- Veli, asebelerdir. Asebe, baba tarafından olan akrabalara denir. Asebe yoksa, anne veli olur.
9- Vekil olmayan birinin [mesela baliğ erkek veya kızın velilerinden birinin veya yabancının] yaptığı nikâhı, asil olan işitince reddetmezse, nikâh sahih olur.
10- Çocuk baliğ olunca, baba ve dededen başka velilerin yaptıkları nikâhı reddedebilir.
Sual: Nikah yapacak birisi, hem kızın hem de erkeğin vekili olabilir mi? CEVAP Evet olabilir. Nikahta bir kimse iki tarafın da vekili olabilir. Birine veli, ötekine vekil yahut bir taraftan asil, öte taraftan vekil olabilir. Mesela kız babasına beni evlendir dese, bir oğlan da kızın babasına vekalet verse, babası kızı ile bu oğlanı evlendirebilir. Bir oğlan, kızın vekaletini alarak iki şahit yanında evlenebilir.
Sual: Karı-koca nikah için aynı kişiye vekalet verebilir mi? CEVAP Evet.
Sual: Evlenecek çocuk, babasının yanında çekindiği için, babası vekaleten konuşuyor. Asıl var iken, vekilin nikah kıyması caiz mi? CEVAP Baba kıyabilir.
Sual: Almanya’da yaşıyorum. Türkiye’deki bir kızla nikahlanacağım. Kız, vekaletini telefonla bir arkadaşıma verse, burada nikah kıymamız sahih olur mu? CEVAP Şahitler kızı tanımıyorsa nikah sahih olmaz. Tam İlmihal'de diyor ki:
Vekil yapmakta ve nikahta, şahitlerin kadını tanımaları lazımdır. Yanında iseler, yüzünü görmeleri iyi olur. Başka odadan sesini duyarlarsa, kadın odada yalnız ise, caiz olur. Nikah kıyılırken, veli veya vekil şahitlerin bildiği kadının yalnız ismini söyler. Şahitlerin tanımadıkları kadının, babasının ve dedesinin adını da söylemesi lazımdır. Tanımak, kimin kızı ve hangi kızı olduğunu bilmek demektir. Şahsını, şeklini bilmek değildir.
Nikâhta şahit
Sual: Kızla erkek varken, ikisinin babası şahit olsa nikah sahih olur mu? CEVAP Evet.
Sual: Nikahta şahidin biri yoksa, birine telefonla söylense caiz mi? CEVAP Şahitlerin bir arada bulunması lazımdır.
Sual: Şahitler gelinin ve damadın şahidi diye ayrılmalı mıdır? CEVAP Öyle bir şey yok. Sadece şahitlerin gelini ve damadı tanımış olmaları yeterlidir.
Sual: (Kadının şahitliğiyle ilgili âyet, tarihseldir. Dini nikâhta da, erkek şart değildir, iki kadının şahitliği de geçerlidir. Eskiden, kadınlar cahil olduğu için böyle denmiş. Şimdi bu kural geçerli olamaz) deniyor. Âyetin tarihsel olması ne demektir? Cahillik ölçüyse, erkek de cahil olmaz mı? CEVAP Tarihsel, o devir için geçerliydi, şimdi geçerli değil demektir. Birçok mezhepsiz, birçok âyet-i kerimeye tarihsel diyerek, dinde reform yaptıkları gibi, aynı bozuk mantıkla, Hıristiyanların Cehenneme gideceğini bildiren âyet-i kerimeler için tarihsel diyerek, gayrimüslimleri de Cennete sokmaya çalışıyorlar.
Her devirde âlim ve cahil bulunur. Şahitliğin cahillikle alakası yoktur. Erkek cahil, kadın âlim olabilir. Diyanet İşleri Başkanlığı, kadın erkek eşitliği konusunda diyor ki:
Kadının şahitliğiyle ilgili olarak Bekara suresinde yer alan, (İki erkek şahit bulunmadığında, razı olduğunuz şahitlerden bir erkek ve -biri yanıldığında diğeri ona hatırlatsın diye- iki de kadın şahit bulunsun) mealindeki 282. âyetinden, kadının değer ve insanlık yönünden erkekten aşağı olduğu gibi bir sonuç çıkarmak doğru değildir. Gerekçe unutma, şaşırma ve yanılmayla ilgili olup, getirilen hüküm, hakkın ve adaletin yerini bulması amacına yöneliktir. (Diyanet ilmihali)
Bütün muteber din kitaplarında da şöyle deniyor:
Nikâhın sahih olabilmesi için, iki Müslüman erkeğin veya bir erkekle iki kadının şahit olarak bulunmaları şarttır. (El-İhtiyar, Dürr-ül-muhtar, Hidaye, Hindiyye, Dürer, Mecmua-i Zühdiyye, Menahic-ül-ibad, Nimet-i İslam)
Nikahla ilgili sorular
Sual: Nikahta kız ve erkeğe üçer defa mı sorulur? CEVAP Evet, her ikisine ayrı ayrı üç kere sorulur.
Sual: Farklı mezheptekilerin nikahı, iki mezhebe uygun mu kıyılır? CEVAP Bir mezhebe uygun olması kâfidir.
Sual: İki bayram arası nikah olmaz deniyor bu doğru mu? CEVAP
İki bayram arası nikah olur. Bir bayram günü Cumaya rastlamıştı. Bayram namazından çıkıp Cumaya gelene kadar pek çok zaman olmadığı için, iki bayram (Yani bayram ve Cuma) arasında nikahla uğraşmayın denilmişti. Yoksa Âişe validemizin nikahı da iki bayram arasında kıyıldı. Düşünülürse iki bayram arası olmayan gün yoktur. Ramazan bayramı ile Kurban bayramı arası veya Kurban bayramı ile ramazan bayramı arası. Yani bir senenin bir kısmı Ramazan bayramı ile Kurban bayramı arasıdır, bir kısmı da Kurban bayramı ile Ramazan bayramı arasıdır.
Sual: Bir kız dinimizde anne ve babasından izinsiz evlenebilir mi? CEVAP Evet. Hanefi mezhebinde ana babanın rızası şart değil. Diğer mezheplerde şarttır.
Sual: Dinimizde evlenmemek yani aynı evde birlikte yaşamamak şartı ile, henüz büluğa ermemiş bir kızı sadece uygun birine nikah etmek caiz mi? CEVAP Hanefi mezhebinde, babası nikahı yapabilir ama, kız baliğa olunca, istemezse bu kimseyi reddedebilir. (S. Ebediyye)
Sual: Gayri sahih nikahlı, tecdid-i nikah yapsa, nikahlanmış olur mu? CEVAP Evet. Sahih nikahın sakatlanması ihtimaline karşı da, iki şahit yanında tecdid-i nikah lazım.
Sual: Resmi nikahtan sonra dini nikah da yapıyoruz. Bir kız ile erkek evlenirken, imam olmasa, sadece kızın babası ile oğlanın babası olsa, Hanefi mezhebine göre başka şahit olmadan nikahlarını kendileri kıyabilir mi? CEVAP
Evet kıyabilirler. İmam şart değildir. Oğlanın veya kızın babası nikahı kıyar. Hem de şahit olmaları sahih olur.
Sual: Dini nikahım kıyılırken hayzlı idim. Hayzlı iken nikah kıyılırsa sahih olmaz diyorlar. Doğru mu? CEVAP Cünüplüğün nikahla alakası yoktur. Nikah sahihtir.
Sual: İslam nikahı, her gün kıyılabilir mi? Yoksa, mübarek günleri mi beklemek gerekir? CEVAP Her gün, her gece kıyılabilir. Cuma gecesi veya Cuma günü olursa, daha iyi olur.
Sual: Nikahı kim kıyarsa, onun adını mı vermek gerekir? Mesela imam kıyarsa imam nikahı, belediyede olursa belediye nikahı mı denir?
CEVAP Hayır. Hıristiyanların nikahlarını, kilisede papazlar kıydığı halde, papaz nikahı denmiyor. Nikah kıymasını bilen her Müslüman, her yerde, nikah kıyabilir. Nikahın, Camide olması şart değildir. İmamın kıyması da, şart değildir. Doktor kıyarsa, doktor nikahı, mühendis kıyarsa, mühendis nikahı denmeyeceği gibi, imam kıyınca da, imam nikahı denmez. Normal adı, nikahtır. Resmi nikah muamelesi ile karışmaması için, dini nikah deniyor. Yoksa nikah, namaz gibi dinin bir emridir. Dini namaz veya imam namazı diye bir namaz olmadığı gibi, imam nikahı da olmaz. Sadece, belediyede yapılan nikah işlemleri ile karışmaması için, dini nikah veya İslam nikahı demeli, imam nikahı dememelidir.
Kızını verdin mi?
Sual: Bir erkek evleneceği kızın babasına, iki erkek şahit yanında, kızını bana verdin mi dese, babası da verdim dese, nikah sahih olur mu? CEVAP
Kitaplarda şöyle deniyor:
Kızın babasına, (Kızını bana zevce olarak verdin mi?) dese, o da (Evet) veya (Zevce olarak verdim) dese, nikah olmaz. Evlenmeyi teklif edenin tekrar, (Kabul ettim) demesi lazımdır; çünkü önce sormuştu. Soruyla vekil yapılmaz. (Kızını bana zevce olarak ver) deseydi, olurdu; çünkü emirle vekil yapmış olur. Bu vekilin cevabı, iki taraf adına söylenmiş olup, iki şahit de varsa, nikah tamam olur. (Redd-ül-muhtar)
Kâğıda yazmakla nikah olur mu?
Sual: Kâğıda yazmakla nikah olur mu? CEVAP
İki erkek şahidin yanında, erkek, (seni zevceliğe aldım) diye bir kâğıda yazsa, kız da (kabul ettim) diye yazsa, nikah olmaz. Söylemeleri lazımdır. Orada bizzat bulunmayan erkeğin, (Seni zevceliğe aldım) yazısını, kız, şahitlere okuyup da, (kabul ettim) derse, nikah olur. Yazıyı okumayıp, yazılmış olduğunu söylerse, yani (beni zevceliğe aldığını bildirdi,ben dekabul ettim), dese, nikah yine olur. (Mecmua-i Zühdiyye)
Nikah için haber göndermek Sual: Bir erkek, hanımı olması için, bir kıza biriyle haber gönderse, kız da habercinin sözünü işiten iki erkek şahit yanında (kabul ettim) dese, nikah sahih olur mu? CEVAP
Evet, sahih olur. (Mecmua-i Zühdiyye)
Mektupla nikah
Sual: Evleneceğim kıza mektup veya mail yazsam, kız da, iki erkek yanında mesela babasıyla abisinin yanında okusa, nikah sahih olur mu? CEVAP
Evet, sahih olur. Babasıyla abisi şahit yerine geçer. Kitaplarda şöyle yazıyor:
Erkekten gelen yazıyı, kız; iki erkeğe okur veya anlatır, (Şahit olun, onun karısı olmayı kabul ettim) derse nikah sahih olur. Yazıyı şahitlere okuması, erkeğin şahitler yanında sözle teklif etmesi gibi sahih olur. (Redd-ül-muhtar)
Başka yerde kabul etmek
Sual: Nikah için teklif yazılı mektubu, bir kız, bir yerde şahitlerin yanında okusa, sonra başka yerde de, yine aynı şahitlerin yanında kabul etse, nikah sahih olur mu? CEVAP
Evet, sahih olur. Nikahta icap [teklif] ve kabulün aynı yerde yapılması şart olduğu halde, başka yerdeki birinden gelen icap mektubunu, şahitlere bir oturumda söyleyip, kabul ettiğini başka oturumda söylemek caizdir. (Mecmua-i Zühdiyye)
Mehirsiz nikah
Sual: Mehirsiz kıyılan nikah sahih olur mu? CEVAP Nikah sahih olur. Daha sonra da anlaşabilirler. Anlaşamayıp erkek mehir vermezse, mehr-i misil vermesi vacib olur. Yani kadının baba tarafından akrabasına verilen miktar kadar verir. Hiç vermezse kul hakkı olur.
Nikah kıyılırken
Sual: Dini nikah kıyılırken, aldım, verdim, kabul ettim gibi geçmiş zaman olarak söylemek şart mıdır? CEVAP Evet, şarttır. Mesela, kabul ettin mi diye sormalı, cevap veren de, kabul ettim demelidir. Bunun gibi, soran emir şeklinde söyleyip, cevap veren geçmiş zaman şeklinde söylese de olur. Yani soran, benimle veya şununla evlenmeyi kabul et der, cevap veren de, kabul ettim derse, nikah yine sahih olur. (S. Ebediyye)
Şafii’de, kızın babası, (Kızımı sana nikahladım) dese, damat da (kabul ettim) dese, nikah sahih olmaz. (Nikahını kabul ettim) demesi gerekir.
Nikahın şakası olmaz
Sual: S. Ebediyye’de, (Erkek, filanca kadın zevcemdir der, kadın da tasdik ederse, nikahları sahih olur) deniyor. Mesela Ali, iki erkek şahit yanında, (Zeynep benim karımdır) dese, Zeynep de, (Evet, bu Ali benim kocamdır) dese, nikahları sahih olmuş olur mu? CEVAP Evet, sahih olmuş olur. Dinde söze bakılır. Şaka olarak söylese bile, yine nikahları sahihtir. Mehir işini daha sonra hallederler. Şakayla boşasa da, boşamış olur. Nikah ve boşama işleri oyuncak değildir, şakaları da ciddi gibi sahih olur.
Şafii mezhebine göre nikah
Sual: Şafii’ye göre nikah nasıl yapılır? CEVAP
Şafii’de nikahın doğru olması için, birinci şart, baliga olan kıza da velinin izin vermesi lazımdır. Veli, erkek akrabadır. Baba yoksa, babanın babası ve onun babasıdır. Bunlardan sonra, erkek kardeştir. Bundan sonra, erkek kardeş oğlu, sonra onun oğludur. Sonra amca, sonra amca oğlu ve onun oğludur. Bunlar yoksa, kadı [yani Kur'an-ı kerime göre yaşayan adil bir hakim] veli olur. Bu velilerden birisini bulamazsa, orada salih bir arkadaşı veli tayin eder. Şafii’de, şahitlerin erkek olması ve fıskları belli olmaması şarttır. Bunları yapamazsa, Hanefi mezhebini taklit ederek nikah yaparlar.
Sual: Şafii, nikahta salih şahit bulamazsa, Hanefi’yi taklit eder mi? CEVAP Salih insan bulunmazsa, Hanefi taklit edilir.
Sual: Şafii’de, nikah için iki şahit yanında mı kadın vekalet verir? CEVAP Evet. Nikah için iki şahit yanında vekalet almak lazım.
Sual: Kocası ile Şafii’ye göre nikahlanması gereken hanım, velilerden izin alma imkanı yoksa, Hanefi’yi taklit etse, caiz mi? CEVAP Evet.
Sual: Şafii’ye göre nikahlanmam lazım. Hanımın velileri fasıktır. Hanım salih birini veli tayin edebilir mi? CEVAP Evet.
Sual: Şafii’de, fasıkın tevbe edip nikah şahitliği yapması caiz mi? CEVAP Salih şahit bulunmazsa, bildirilen hile-i şeriyye caiz olur. Fakat tevbenin şartlarına uymak gerekir.
Sual: Şafii’de, hiç veli yoksa, nikahta, birini veli tayin etmek caiz mi? CEVAP Evet.