Sual: Cenaze, nasıl yıkanır? CEVAP Teneşir etrafında, önce buhur otu yakılıp üç veya beş defa dolaştırılır.
Cenaze, örtülü olarak, tütsülenmiş teneşir üzerine, sırt üstü veya kolay olan şekilde yatırılır. Göbek ile diz arası örtülü olarak yıkanır. Çünkü, kadının kadınlar için avret yeri, erkeğin erkekler için olan avret yeri gibidir. Teneşire, kıbleye karşı yatırmak sünnettir.
Teneşir, göbeğe kadar yüksek ve az eğik olmalı. Su, pek sıcak olmamalı, tuzlu olmalı. Serin ve tuzlu su, çürümeyi geciktirir. Ölü, çocuk da olsa, önce abdest aldırılır. Fakat, ağzına, burnuna su verilmeyip, bez ile temizlenir. Ağzına su kaçarsa, çabuk çürümesine sebep olur. Önce yüzü yıkanır. Sonra, kolları yıkanıp, başı, kulakları ve ensesi mesh edilir ve ayakları yıkanır. Kâfurlu su ile, bu yoksa, yalnız su dökerek, başı ve sakalı, sabun ile yıkanır. Sonra sol yanına çevrilip, sağ yanına su dökülür.
Su, teneşir tahtasına değen yerlerine kadar akıtılmalı, sonra, sağ yanına yatırılıp, sol tarafına, omuzdan ayağa kadar su dökülür. Sonra oturtulup, karnı hafifçe bastırılır. Bir şey çıkarsa, yıkanır, yani su döküp giderilir. Sonra sol yanına yatırıp, sağ yanı tekrar yıkanır, yani omuzdan ayağa kadar su dökülür. Böylece sünnete uygun, yani üç kere yıkanmış olur. İki yanı yıkanırken de, üç defa su dökülür.
Hasta, cünüp olarak vefat etmiş olsa da, bir defa yıkanır. Yıkandıktan sonra, abdesti bozan şeyler çıkarsa, tekrar yıkanmaz ve abdest aldırılmaz. Yalnız çıkan şeyler, su dökerek giderilir. Ölüyü yıkarken, niyet etmek sünnettir. Niyetsiz, temiz olur ise de, farz sakıt olmaz.
Yıkama yerine, yıkayıcılardan başkası girmez. Velisi girebilir. Yıkayanlar, emin kimse olmalı. Cenazede gördüğü iyi şeyleri söylemeli, kötü şeyleri söylememeli. Ölünün ayıbını açığa çıkarmamalıdır.
Zaruret yoksa, kokmaması için, morga koymak yerine, çabuk gömmeli, yolcu gelecek diye bekletmemeli. Canlıya eziyet veren şey, ölüye de verir. Bunun için, çok soğuk ve çok sıcak su ile yıkanmaz. Zemzem ile yıkamak, caiz değildir. Saçları dökülürse, kefeni içine konur. Çünkü, insanın her parçası muhteremdir, gömülür. Diri insandan düşen ve kesilen tırnakları, saçları ve dişleri de, gömmek sünnettir.
Yıkandıktan sonra, teneşir üzerinde, bez ile kurulanır. Saçları ve sakalı arasına kâfuri konur. Secde ettiği organlarına [alnına, burnuna, dizlerine, el, ayak parmaklarına], kâfuri serpilmiş pamuk konur.
Ölünün saçlarını taramak, saç, sakal, bıyık ve tırnaklarını kesmek, Hanefi mezhebinde caiz değildir. Ağız, burun ve kulak deliğine, gözlere pamuk koymak caizdir.
Su bulunmadığı zaman, teyemmüm yaptırılıp, namazı kılınır. Sonra su bulunursa, yıkanır. Fakat, namazı tekrar kılınmaz. Ölü yıkayacak kimsenin, önce gusletmesi müstehaptır. Cünübün ve özürlü kadının yıkaması, mekruhtur. Cenaze yıkanmış su, müstamel su olur. Necis olur. Bunun için, yıkayanların üstüne sıçramaması, peştamal sarınmaları gerekir. [Başka bir kavle göre ise, cenazenin üstünde necaset yoksa, necis olmaz.] Cenaze, yıkandıktan sonra temiz olur.
Sual: Denizde veya gölde boğularak ölen kimsenin, cenazesini yıkamak gerekir mi? CEVAP Evet, üç kere yıkanır veya yıkamak niyeti ile, suda üç kere hareket ettirilir.
Sual: Ölüleri yıkamak, önceki dinlerde de var mıydı? CEVAP Evet, ölüleri yıkamak, her dinde var idi. Bir hadis-i şerif meali de şöyledir: (Âdem aleyhisselam vefat edince, melekler Cennetten hanut ve kefen getirip, su ve sedir yaprağı ile yıkadılar. Üçüncüsünde kâfur koydular. Üç parça kefen ile kefenleyip, namazını kıldılar. Lahd yapıp, defnettiler. Sonra çocuklarına dönüp, “Ey Âdem oğulları, ölülerinize işte böyle yapın” dediler.) [Fetava-i Fıkhiyye]
Sual: Kocası, ölen karısının cenazesini yıkayamadığı gibi, kadın da kocasının cenazesini yıkayamaz mı? CEVAP Kadın yıkayabilir. Kocası ölünce, kadın dört ay on gün iddet bekler. Bu zaman zarfında, onun karısı sayılır. Onun için, kadın kocasını yıkayabilir.
Kadını erkek, erkeği kadın yıkayamaz. Kadın cenazeyi yıkayacak kadın yoksa, erkek, eline bez sarıp, kollarına bakmadan, örtü altından teyemmüm yapar. Teyemmüm yapan erkek, mahrem akrabasıysa, mesela oğlu annesine veya teyzesine teyemmüm ettiriyorsa, eline bez sarması gerekmez; çünkü mahrem olan akrabanın kollarına ve yüzüne bakmak ve dokunmak caizdir. Teyemmüm de zaten yüze ve kollara yapılır.
Sual: Akıl baliğ olmamış çocuk, cenazeyi yıkayabilir mi? CEVAP Çocuğun cenaze yıkaması caizdir.
Sual: Cenazeyi yıkarken kıbleye karşı yan yatırarak mı yıkamak gerekir? CEVAP Cenaze, göbek ile diz arası örtülü olarak, sırt üstü veya kolay olan şekilde yatırılır. Kıbleye karşı yatırmak sünnettir.
Sual: Ölü yıkanmadan yanında Kur'an-ı kerim okumak mekruh mudur? CEVAP Ölü yıkanmadan önce, yanında Kur'an-ı kerim okumaya mekruh diyen âlimler var ise de, ölünün üzeri örtülü iken ve yatağına bitişik olmayarak, sessiz okumak caizdir. (Redd-ül Muhtar)
Sual: Kefeni zemzem ile yıkamak uygun olur mu? CEVAP Zemzem ile yıkanmış kefen, Hanefi’de caiz, Şafii mezhebinde haramdır. Hanefi mezhebinde, kuruyunca zemzemin hepsi gider. Şafii’de ise, eseri kalıp, meyyitin kanı, irini ile kirletmeye sebep olur.
Sual: Ölünün kefen parasını, başka birisi kendi parasından verse uygun olur mu? CEVAP
Kefenin, ölünün kendi helal malından olması ve önceden yıkanmış olarak hazır bulundurulması, iyidir. Kefen, ölünün malından alınır. Borcundan, vasiyetinden ve mirasından önce, kefen parası ayrılır. Kadın zengin olsa da, kefenini, kocası verir.
Sual: Ölünün, kefeni kaç parça olmalıdır? CEVAP Erkeğin kefeninin üç parça, kadının kefeninin, beş parça olması sünnettir. Daha fazla olması bid’attir. Kefenin, yeni, temiz, kıymetli ve beyaz pamuklu [patiska] olması sünnettir. Erkeğe, ipek kefen haramdır. Tabutunu da, ipekle örtmek haramdır. Kadınlara, ipek caizdir.
Sual: Evliya bir zatın elbisesinden, bir parça kefen içine konulması iyi olur mu? CEVAP
Evet çok iyi olur. Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki:
Salihlerin, Velilerin elbisesinden kefen yapmak veya kefen içine, yüzüne, göğsüne koymak faydalıdır. (1/3)
Âyet-i kerîmeleri, duaları, muhterem isimleri kefene yazmak veya kabre koymak da caiz değildir.
Sual: Ölen kadını kefenlerken, avret yerine bez koymak caiz mi? CEVAP Hayır.
Sual: İhramı kefen yapmak ve kefeni zemzemle yıkamak caiz midir? CEVAP İhramı kefen yapmak caizdir. Kefeni zemzemle yıkamak ise, Hanefi’de caiz, Şafii’de haramdır. (Redd-ül Muhtar)
Sual: Erkek ve kadın için, kaç metre kefen bezi almak gerekir? CEVAP Erkek için yedi, kadın için sekiz metre patiska almak kâfidir.
Sual: Hayzlı kadın cenaze yıkayabilir mi? CEVAP Ölü yıkayacak kimsenin, önce gusül abdesti alması müstehabdır. Cünübün ve özürlü kadının yıkaması mekruhtur. (S. Ebediyye)
