Cuma namazının vücub şartlan şunlardır:
1- Müslüman
olmak.
2- Akıllı olmak.
3- Baliğ olmak.
4- Erkek
olmak. Kadınlara farz değildir.
5- Hür olmak. Kölelere farz
değil.
6- Mukim olmak. Yolcuya ve göçebelere farz
değildir.
7- Sağlıklı olmak. Cuma namazına, yürüyerek veya binekle
gitmekte sıkıntı vve zorluk çeken hastaya, çok yaşlıya ve camiye götürecek
birini bulamayan amaya farz değildir.
Cuma namazının farzı iki rekâttır.
Cemaatle kılınması farzdır.
Cuma namazının sıhhat şartları
Cuma
namazının sıhhat yani geçerli olmasının şartlan, diğer namazların sıhhat
şartları gibidir. Ayrıca aşağıdaki hususlara da riayet etmek
gerekir:
1- Cuma namazının şehir veya köyde, meskun saha içinde
kılınması. Şu halde meskun saha dışında kalan arazi, çöl ve bahçe gibi yerlerde
Cuma namazı kılınmaz. Devamlı çadırlarda yaşayanların, çadırları sahasında Cuma
namazı kılınamaz.
2- Cuma namazının; Müslüman, akıllı, baliğ, hür,
erkek, mukim olan en az 40 kişi ile kılınması. Bu itibarla; bir köyde bu
şartları taşıyan 40 erkek yoksa, onlara Cuma namazı farz değildir ve orada Cuma
namazı kılınamaz. Bu şartlardan birini taşımayan mesela mukim, yani yerli
olmayıp dışardan gelen yüzlerce yolcu orada toplansa bile, Cuma namazını
kılamazlar.
3- Cuma namazının öğle namazının vaktinde kılınması. Öğle
vakti çıktıktan sonra, Cuma namazı kılınamaz. Öğle namazı kaza edilir.
4-
Cuma namazına, geç kalıp, ancak ikinci rekâte yetişen kimse, Cuma namazına
yetişmiş olur.
Fakat ikinci rekâtın rükuundan sonra mesela teşehhüdde, imama
yetişen kimse, her iki rekâtı de kaçırmış olur. Böyle bir kimse, imam selam
verince kalkıp; dört rekâtlık öğle namazını tamamlar.
5- Birden fazla
camide Cuma namazı kılınan yerde, Cuma namazından sonra, ayrıca öğle namazını
kılmak.
6- Cuma namazından önce, hutbe okumak.
Kendisine; Cuma
namazı farz olan kimsenin, Cuma günü fecir doğduktan sonra, yani sabah namazının
vakti girdikten sonra ve Cuma namazından önce; yolculuğa çıkması haramdır. Ancak
yol üzerinde Cuma namazı kılınan bir yere yetişip orada kılması mümkün ise, Cuma
namazından önce yola çıkabilir.
Kendisine, Cuma namazı farz olan
kimsenin, Cuma namazının iç ezanının başlamasıyla beraber, her çeşit dünyevi
işlerle meşgul olması haramdır.
Hutbenin şartları
Hutbe, Cuma
namazının şartlarındandır. Hutbenin sahih yani geçerli olmasının şartları
şunlardır:
1- Hutbenin iki tane olması ve öğle namazı vaktinde
okunması.
2- Hutbenin, bütün rükünlerinin Arapça olarak
okunması.
3- Hutbe rükünleri arasında, iki hutbe arasında ve hutbeler
ile namaz arasında hafif iki rekât namaz kılınabilecek kadar ara verilmemesi.
Ancak rükünler arasında yapılan vaaz, fasıla sayılmaz. Bununla beraber, vaazın
kısa tutulması sünnettir.
4- Hutbenin ayakta okunması.
5-
Hutbenin bütün rükünlerinin, Cuma namazının sıhhati için aranan şartları
taşıyan, en az kırk kişiye işittirecek kadar yüksek bir ses tonu ile
okunması.
6- Hatibin, iki hutbe arasında biraz oturması. Bu oturuşun,
bir ihlas okunacak kadar sürmesi sünnettir.
7- Hatibin erkek
olması.
8- Hutbenin, Cuma namazından önce okunması.
Hutbenin
rükünleri
1- Her iki hutbede Allahü tealaya hamd etmek.
2- Her
iki hutbede Peygamber efendimize salat (salevat) getirmek. Salavatta O’nun
ismini anmak; mesela
“Allahümme salli ala
Muhammedin ve ala ali Muhammed” demek şarttır, zamir ile söylemek kafi
değildir.
3- Her iki hutbede takva için tavsiyede bulunmak. Bu rükün;
“Usiküm bi takvallah” (Size, Allah’ın takvasını tavsiye ediyorum) gibi
cümlelerle ifade edilir.
4- Hutbelerin birisinde bir ayet okumak.
Ayetin birinci hutbede okunması efdaldir.
5- İkinci hutbede müminlere,
ahiret ile ilgili dua etmek.
Hutbenin sünnetleri
1- Önce hamd,
sonra salevat, sonra takva için vasiyet olmak üzere rükünleri sırasıyla
okumak.
2- Hatibin sesini işitenlerin, hutbeyi
dinlemeleri.
3- Hatibin, minber gibi yüksek bir yerde hutbe okuması,
minbere çıkınca cemaate dönüp selam vermesi, sonra oturması, bundan sonra
müezzinin minberin önünde ve hatibin karşısında, ezan okuduktan sonra, hutbeye
başlanması.
4- Hutbenin anlaşılır, cümlelerinin düzgün ve kısa
olması.
5- Hatibin, hutbe okurken sağa sola dönmemesi. Sağ elini
minberin kenarı üzerine koyması vve iki hutbe arasındaki oturuşta ihlas suresini
okuması.
Cumanın sünnetleri
Cuma günü, yapılması sünnet olan
işlerden bazıları:
1- Cuma guslü niyetiyle gusledip, bedeni iyice
temizlemek. Bunun vakti, sabah namazının vaktinin girmesiyle
başlar.
2- Uzamış olan el ve ayak tırnaklarını kesmek, fazla kılları
gidermek, bıyığı kısaltmak, saç ve sakalı taramak.
3- En güzel
elbiseyi giymek, güzel koku sürünmek.
4- Cumaya erken
gitmek.
5- Cumaya giderken ağırbaşlı ve sükunetle yürümek, yolda
gizlice zikir veya Kur’an-ı kerim okumak.
6- Camiye girince en önde
olan boşluğu doldurmak, namaz kılanların önünden geçmemek.
7- Camiye
girince, oturmadan evvel,
“tehıyyet-ül-mescid” niyetiyle iki rekât namaz
kılmak.
Hatip minbere çıktıktan sonra, camiye giren kimse, Cuma namazının;
müekked olan iki rekâtlık ilk sünnetini hafifçe kılıp, hutbeyi dinlemeye başlar.
Bu sünnet,
“tahıyyet-ül-mescid” namazının yerine de geçer. Hatib, hutbeye
başlamış olsa da, böyle yapılır.
8- Cuma günü ve gecesi Kehf suresini
okumak.
9- Bol bol salevat-ı şerife getirmek, çok dua etmek, sadaka
vermek.
