NİZÂMŞÂHLAR

On beşinci asrın sonlarına doğru. Hindistan’ın Dekken bölgesinde Behmenli Devleti’nin yıkılmasından sonra kurulan beş’devletten biri. Behmenî valisi Ahmet Nizâm-ül-mülk 1490 senesinden sonra valisi olduğu Devletâbâd’da bağımsızlığını îlân ederek, Behmenli Devleti’nden ayrıldı ve Ahmednagar şehrini kurarak, başşehir yaptı. Bu hanedan, kurufan diğer Dekken hanedanları gibi Türk olmayıp, Güney Dekkenli ve müslüman olan Hindli bir kabileye mensubdur. Başa geçen hükümdarlar, Nizâmşâh ünvanı kullandığı için devletin adı Nizâmşâhlardır. Ahmed Nizâm-ül-mülk’ün siyâsî hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur, ölümü üzerine yerine oğlu Birinci Nizâmşâh Burhan geçti (1509).

Birinci Burhan’a, tahta geçtikten bir süre sonra, kardeşi Recacî’yi tahta geçirmek gayesi ile bir grup âsî tarafından başarısız bir suikast düzenlendi. Asîlerin bir kısmının Berar’a kaçması; birde Alâaddîn İmadşâh’ın, Burhan’ın Brehmen atalarının vatanı olan Pathri’yi geri vermemesi harbe sebeb oldu ve Pathri ele geçirildi. Aynı zamanda Nizâmşâhlar ile komşu devletler arasında başlıca anlaşmazlık kaynağı olan Şolapur’un kimin olduğu hakkında anlaşmazlık çıktı. Bu anlaşmazlık, Burhan Nizâmşâh’ı Viceyanagar Racası ile birleşmek mecburiyetinde bıraktı. 1525 senesinde Burhan Nizâmşâh, Alâüddîn İmadşâh ve Ali Berid’in birleşik orduları, İsmail Adilşâh üzerine sefere çıktı ise de, Şolapur önlerinde bozguna uğratıldı, İsmail Adilşâh, diğer Dekken Sultanlarıyla anlaşarak Burhan Nizâmşâh üzerine sefer düzenledi (1527) ve Pathri şehrini geri aldı. Bu durum karşısında sultan Burhan, Ati Berid’in yardımı ile Berar’ı istilâ etti. Pâthri’yi geri alarak, Alâüddîn İmadşâh’ı Handeş’e çekilmeye mecbur bıraktı, imadşâh, Gucerât sultânı Bahadır Hân’ı yardıma çağırdı. Bahadır Hân, Nizâmşâhlar topraklarına girerek Ahmednagar’ı ele geçirdi (1528). Fakat 1529 senesi yağışlı mevsim girmeden geri çekildi. 1531 senesinde Gucerât Sultânı, Malva Devleti’ni ortadan kaldırınca, aynı durumun kendi başına gelmemesi için Burhan Nizâmşâh, şiî olan Gucerât sultânını ziyaret ederek iki devlet arasında dostluk kurulmasını sağladı ve 1537 senesinde şiîliği kabul etti.

Kırk altı sene saltanat süren Burhan Nizâmşâh, 1553 senesinde ölünce, yerine bir iç savaş neticesinde oğlu Hüseyn geçti. Hüseyn Nizâmşâh döneminde Viceyanagar hindularına karşı, Berar hâriç, bölgedeki dört müslüman devlet birleştiler ve Talikota’da yapılan savaşta Viceyanagar kuvvetlerini bozguna uğrattılar (1562). 1565 senesinde Hüseyn Nizâmşâh’ın ölümü üzerine yerine oğlu Murtaza Nizâmşâh geçti, devleti vezirlerin eline bırakan Murtaza Nizâmşâh, zevk ve eğlenceye dalıp, memleket işlerini ihmâl etti. Zamanında Portekizlileri Hindistan’dan çıkarmak için başarısız seferler yapıldı ve 1574 senesinde Berar Devleti ilhak edildi. Bundan sonra Nizâmşâhlar Devleti’nde önemli bir târihî faaliyet olmamıştır. 1600 senesinde Gürkanlı Devleti’ne tabî olan Nizâmşâhlar, 1633’de Şah Cihan tarafından ortadan kaldırıldı.

NİZÂMŞÂHLAR