MUZAFFERÎLER

On dördüncü asırda, Güney İran’da hüküm süren hanedan. Şerâfeddîn Muzaffer tarafından kurulan hanedanın aslı, İslâm dînini yaymak için Arabistan yarımadasından gelip, Horasan’a yerleşenlere dayanır. Şerâfeddîn Muzaffer’in cesareti ve muharipliği, İlhanlı sultânı Gazan Hân’ın dikkatini çekti ve kendisine, Emîr-i Hezârâ rütbesi verdi. 1294 senesinde Yezd civarındaki Meymûd şehri valiliğine getirildi. 1303’de Kirmanşâh ve Herat ile Merv’den Abaşkuh’a kadar olan yolların emniyetini sağlamakla vazifelendirildi. Şerâfeddîn Muzaffer, bölgeyi râfizîlerden temizledi.

Şerâfeddîn Muzaffer, 1314 senesinde vefat edince, on üç yaşındaki oğlu Mübârizeddîn Muhammed, İlhanlı sarayına alındı. İyi bir eğitim gördükten sonra Meymûd’a döndü. İki sene sonra Yezd şehrini ele geçirdi. Bir süre sonra Sîstan ahâlisi ayaklandı. Muhammed, ayaklananların başı Nevruz’u mağlûb edip öldürdü. Âsiler tekrar toplanarak Mübârizeddîn Muhammed’e saldırdılar. Âsilerin mukavemetini kırabilmek için Mübârizeddîn, yirmi bir sefer yapmak mecburiyetinde kaldı. İlhanlı sultânı Ebû Sa’îd’in ölümünden sonra, ülke topraklarında büyük karışıklıklar çıktı. Mübârizeddîn, uzun mücâdeleden sonra, Kirmanşâh’ı fethederek hudutlarını genişletti. Mısır’daki Abbasî halîfesine sadâkatini arz etti. İsfehan’ı aldı. 1356 senesine kadar bütün Irak ve Fars’ın hâkimi oldu. Kadı Adûdüddîn îcî gibi büyük âlimler, onun zamanında yaşadığı gibi, oğlu Şah Şucâ’ın, Kadı Adûdüddîn îcî’nin ilminden istifâde etmesini te’mîn etti. İdareciliği, kahramanlığı ve Ehl-i sünnete hizmetleriyle tanınan Mübârizeddîn, 1358 senesinde vefat etti.

Mübârizeddîn’in yerine oğlu Şah Suca’ geçti. Şah Suca’, tahta geçer geçmez, İsfehan valisi olan kardeşi Mahmûd ile mücâdeleye girdi. Bu mücâdele Mahmûd’un ölümüne kadar sürdü. Mahmûd, tahtı ele geçirmek için Muzafferîlerin eskiden beri düşmanı olan Celâyirlilerin yardımını sağlamaya çalıştı, İsfehan’ı ele geçiren Şah Suca’, Celâyirlilerden Hüseyn bin Üveys’e karşı, Azerbaycan’a bir sefer düzenledi. Tîmûr Hân’ın İran bölgesindeki fetihleri üzerine Şah Suca’, bu büyük fâtihe itaatini bildirdi. Şah Suca’, 1384 senesinde ölümünden önce topraklarını paylaştırarak, kerdeşi Ahmed’e Kirman’ı oğlu Zeynelâbidîn’e Fars ve başşehir Şirâz’ı verdi, ölümü üzerine Muzafferi topraklarının çeşitli bölgelerindeki saltanat mücâdeleleri, birliğin bozulmasına ve hanedanın zayıflamasına sebeb oldu. Zeynelâbidîn, önce Tîmûr Hân’a itaat etti. Fakat bir halk ayaklanması netîcesinde vergi tahsildarları öldürülünce, Tîmûr Hân, İsfehân’ı zabtederek âsîleri öldürdü. 1393 senesinde Batı İran’daki bağımsız hanedanları ortadan kaldırmaya karar verdiği sırada, Muzafferlerin sonuncusu Mensur, bütün Fars ve Irak üzerinde hükümdar idi. Tîmûr Hân, Fars ve Irak’ı ele geçirerek Muzafferiler hanedanına son verdi.

MUZAFFERÎLER SULTANLARI